Ongewenst gedrag herkennen

Ongewenst gedrag kan op organisatieniveau herkent worden aan de gevolgen ervan. Dit zijn signalen als verzuim, verloop, klachten van individuen of klachten die bijvoorbeeld binnen komen via de Ondernemingsraad, vertrouwenspersoon en bedrijfsarts.

Tegen de tijd dat deze gevolgen ontstaan, is het eigenlijk al te laat. Het is dus belangrijk om het beleid in de organisatie zodanig te organiseren, dat medewerkers tijdig over ongewenst gedrag vertellen en er tijdig iets aan gedaan kan worden.

De volgende punten zijn belangrijk om ten minste te regelen:

• Benoem vertrouwenspersonen, leid hen goed op en overweeg om hen een taak te geven bij de voorlichting aan leidinggevenden en medewerkers. Medewerkers kunnen bij vertrouwenspersonen veilig terecht voor advies en ondersteuning.
• Geef leidinggevenden voorlichting en instructie over hoe zij ongewenst gedrag kunnen herkennen en bespreken. Werkt de organisatie met zelfsturende teams? Geef deze voorlichting en instructie dan aan aandachtsfunctionarissen of anderen die regelmatig contact hebben met de teams.
• Geef medewerkers voorlichting over ongewenst gedrag. Leg hen uit wat er met ongewenst gedrag, zoals pesten, (seksuele) intimidatie, discriminatie en onderlinge agressie wordt bedoeld. Vertel hen welk gedrag wél verwacht wordt. Vertel hen ook wat ze kunnen doen als ongewenst gedrag hen overkomt of zij het bij een ander herkennen. Vertel hen over het organisatiebeleid, met daarin informatie over gedragsregels, opvang en nazorg, daderaanpak, klachtenprocedure en de vertrouwenspersoon.
• Stimuleer aandacht en bewustwording rond het thema. Laat medewerkers bijvoorbeeld voorbeelden van mogelijk ongewenst gedrag bespreken en daarbij aangeven of dat voor hen binnen of óver de grens zou zijn.
• Zorg voor een open cultuur waarin medewerkers ook bij ‘klein’ ongewenst gedrag bij hun leidinggevende, vertrouwenspersoon of aandachtsfunctionaris terecht kunnen. Hoe eerder het ongewenste gedrag wordt besproken, hoe kleiner het gedrag kan blijven en hoe minder negatieve gevolgen ontstaan.
• Benut de downloads bij de uitwerking van het beleid, zoals de definities voor pesten, discriminatie en intimidatie uit de factsheet ongewenst gedrag.

Een compliment geven mag. Maar wat als er een seksueel tintje aan het compliment zit? Grappen maken? Graag! Maar wat als de geintjes steeds denigrerend zijn en over jou gaan? Of over een specifieke haarkleur of huidskleur? Soms is het duidelijk dat bepaald gedrag niet acceptabel is. En soms is er twijfel of iets over de grens is. Een gouden regel daarvoor: als jij het gedrag als niet prettig ervaart, dan is het over jouw grens.

Bepaal je eigen grens

Twijfel je of je het gedrag ongewenst vindt? Kijk eens terug naar wat er gebeurd is. Bedenk wat er nog meer zou moeten gebeuren om ervoor te zorgen dat het gedrag zeker over je grens gaat. Bedenk ook wat er minder zou moeten gebeuren, zodat het gedrag zeker binnen je grens blijft. Kijk daarna eens naar het verschil tussen ‘minder’ en ‘meer’ en beslis of het gedrag over jouw grens heen gaat.

Maak het gedrag zo snel mogelijk bespreekbaar

Vraag de ander hoe het gedrag bedoeld is. Vertel hoe het gedrag op jou overkomt en geef je grens aan. Wie weet heeft de ander niet in de gaten dat jij je hierbij ongemakkelijk voelt en past diegene z’n gedrag in de toekomst aan.

De twijfel voorbij?

Groeien flauwe grapjes uit tot pesten? Worden seksuele complimentjes gevolgd door het delen van fantasieën en concrete voorstellen? Misbruiken ze jouw huidskleur, seksuele geaardheid of ander specifiek kenmerk voor negatieve opmerkingen en oordelen? Zodra het duidelijk is dat het ongewenst gedrag is, is het tijd om het aan te pakken.

Wees als team oplettend

Een Whatsapp-groep oprichten voor je collega’s. Dat mag toch wel? Maar wat als je één collega expres niet uitnodigt en over diegene grapjes maakt in de app? Een collega met een vechtscheiding troosten? Super fijn! Maar wat als je daarna de roosters gaat aanpassen, zodat je steeds samen met deze collega de nachtdiensten draait?

Soms is het duidelijk dat bepaald gedrag niet acceptabel is. En soms is er twijfel of iets over de grens is. Soms begint ongewenst gedrag klein en groeit het in de loop der tijd uit tot groot. Om te ontdekken welke denkbeelden er zijn over wat wel en niet over de grens gaat, is een goed gesprek belangrijk. Dat doe je natuurlijk het liefst als er geen probleem speelt, want anders wordt het gesprek (te) beladen.

Kijk en luister goed

Zie jij twijfelachtig gedrag bij je collega’s? Heb je de indruk dat het meelachen bij een collega niet van harte gaat? Broeit er iets tussen collega’s? Verplaats je eens in de ander. Zou jij het zelf nog wel leuk vinden? En vraag het je collega, is het gedrag voor diegene over de grens?

Pak je kans als meekijker

Juist als je in je team niet zelf direct betrokken bent bij het ‘ongewenste gedrag’ kun je iets doen om klein ongewenst gedrag positief om te buigen. Bespreek onderlinge irritaties. Benoem luchtig dat je een grapje niet zo geslaagd vond. Houd misverstanden klein. Benoem wat je wel wilt: een open, prettige en veilige sfeer voor iedereen! Maak vriendelijke, maar duidelijke onderlinge afspraken.

Houd vinger aan de pols

Slechte gewoontes zijn helaas hardnekkig. Blijf dus waakzaam en check of de afspraken zijn nagekomen. Gaat het gedrag toch echt over de grens? Kom dan in actie en pak het aan!