Hygiëne is de beste remedie

De kans op besmetting houd je klein door hygiënisch werken tot routine te maken. Dat gaat om hygiëne van de medewerker zelf (handen wassen) en om hygiëne van cliënten, van werkruimtes, het verwerken van afval en het op de juiste wijze schoonmaken en desinfecteren. Infectiepreventie voor medewerkers en voor cliënten.

Biologische risico’s in de ggz gaan vooral over het verspreiden van en in aanraking komen met besmettelijk materiaal. De organisatie hanteert daarvoor een infectiepreventiebeleid gebaseerd op de Hygiënerichtlijn voor psychiatrische instellingen . In de dagelijkse praktijk betekent dit het werken volgens de protocollen en hygiënevoorschriften. De hygiënevoorschriften moeten ervoor zorgen dat er geen verspreiding van besmettelijk materiaal plaatsvindt.

Er is speciale aandacht nodig voor biologische risico’s die niet gaan over ziektes die van mens op mens overgaan. Het gaat dan om hygiënisch werken in de niet-cliëntgebonden handelingen. Denk aan werken met vervuild wasgoed en afval, werken met dieren e.d. Zie hiervoor de Risico-Inventarisatie & -Evaluatie (RI&E). Ook voor dat type werk is het zaak te bepalen hoe je daar hygiënisch mee om gaat.

De volgende punten zijn verplicht om ten minste te regelen:

• Breng via voorlichting en instructie het belang en de wenselijkheid van hygiënisch werken aan iedere medewerker over. Zorg dat dit tenminste 1x per jaar in elk team geagendeerd wordt.
• Maak een schoonmaak en desinfectieplan rekening houdend met de eisen van de Hygiënerichtlijn voor psychiatrische instellingen (RIVM) en de eisen die in deze Arbocatalogus zijn opgenomen.
• Zorg voor specifieke praktische voorlichting en instructie die duidelijk maakt hoe precies veilig gewerkt wordt en verifieer of de instructies begrepen zijn (op het niveau van de e-learnings met controlevragen zoals opgenomen bij de links).
• Bepaal vanuit de RI&E wat kritieke werkzaamheden zijn, maak hiervoor specifieke werkinstructies (liefst met de medewerkers) en train de veilige werkwijzen die als routine gehanteerd worden.
• Faciliteer dat alle middelen die voor een veilige werkwijze noodzakelijk zijn te allen tijde voor de medewerker direct beschikbaar zijn (hypoallergene (latexvrije) handschoenen, mogelijkheid om handhygiëne toe te passen, desinfectiemiddelen (ethanolvrij waar dat technisch kan), gescheiden afvalinzameling, naaldcontainers, etc.), ook in geval van ambulant werk.
• Bied medewerkers via evaluatiemethodes positieve feedback en leermogelijkheden als het gaat om hygiënisch werken.
• Grijp ieder incident aan om te leren en verbeteren. Dat betekent: maak een laagdrempelige procedure voor incidentmeldingen en stimuleer dat medewerkers deze gebruiken, analyseer de incidenten en de achterliggende oorzaken die daartoe hebben geleid en verbeter dit met managementaandacht.

Persoonlijke hygiëne betekent in dit geval meer dan fris gedoucht op je werk verschijnen. Als het gaat om het voorkomen van infectieziekten, is het zaak een aantal gewoontes te ontwikkelen. Hieronder vind je de voornaamste do’s en don’ts.

Let op je handen

Je handen zijn een belangrijke besmettingsbron. Ze komen voortdurend in contact met allerlei materialen. Op die manier verspreid je micro-organismen door de ruimte en over tal van voorwerpen. Bovendien heb je onbewust veel contact tussen mond en hand waardoor je ook materiaal binnenkrijgt. Hou de handen en de omgeving dus schoon.

Draag handschoenen

Je draagt uiteraard handschoenen als je weet dat je contact maakt met (mogelijk) risicovol materiaal, zoals bloed, ontlasting en speeksel. Doe die na gebruik zorgvuldig uit, zonder contact te maken met de buitenkant. Was daarna je handen. Pas dit ook toe bij contact met de huid van een besmet persoon.

Was of desinfecteer je handen op de juiste wijze

Zijn je handen zichtbaar vuil, was ze dan met water en vloeibare zeep. Gebruik in dit geval geen handdesinfecterend middel: het vuil vermindert de werking. Zijn je handen niet zichtbaar vuil? Dan kun je kiezen of je ze wast of desinfecteert. Beide methoden zijn effectief, mits je goed te werk gaat. Zorg dat je de juiste werkwijze goed hebt getraind. Zie de downloads.

Dek wondjes af

Je huid is een goede barrière tegen besmetting. Is die beschadigd, dan is het risico op besmetting groter, zelfs bij kleine verwondingen. Dek eventuele wondjes af met een waterafstotende pleister.

Niezen

Nies in de kom van de elleboog. Gebruik bij het snuiten een papieren zakdoek en gooi die meteen na gebruik weg. Was daarna de handen.

Sieraden en nagels

Het dragen van sieraden bij verzorging van cliënten moet vanwege de risico’s worden ontraden. Houd nagels kortgeknipt en schoon. Draag geen kunstnagels bij dit werk.

Pauzeren? Naar een andere werkomgeving? Handhygiëne!

Spreekt voor zich: ga je pauzeren, iets eten, drinken of roken? Reinig steeds de handen vóór het nemen van een pauze. Wen je dit ook aan als je naar een andere ruimte gaat of administratief werk gaat doen na een verzorgende handeling of contact met een cliënt.

Wat betekent hygiënisch werken hier?

Als er een besmetting aanwezig is op de afdeling, dan ben je binnen het team erg afhankelijk van elkaar. Als een collega niet hygiënisch werkt of slordig is met besmet afval, dan wordt de besmettingskans groter. Als er onhandig wordt omgesprongen met cliënten, is de kans op incidenten (zoals bijten, krabben, spugen, e.a. agressie) groter. Zaak dus om hier met elkaar consensus in te vinden. Dit als basis om elkaar te helpen om hygiënisch te werken.

Materialen op orde

Bespreek met het team of alle voorzieningen op orde zijn om hygiënisch te werken. Check in ieder geval deze punten:

• Veilige naaldsystemen, naaldcontainer
• Hypoallergene handschoenen (wegwerpschorten en mondneusmaskers als dat nodig is)
• Handwasmogelijkheden (overal?)
• Wasgoed en afvalinzameling en -afvoer
• Schoonmaakmaterialen en -middelen, desinfectiemiddelen (zonder ethanol)

Protocol en informatie op orde?

Ga met elkaar na of jullie allemaal genoeg weten over de risico’s en de manier om die tegen te gaan. Doe in ieder geval deze check:

• Kennen we de risico’s hier, is bijzondere besmetting bekend?
• Hebben we werkinstructies c.q. veilige werkwijzen voor kritieke handelingen en werken we ook zo? Is dat ook geregeld bij nieuwe medewerkers/invalkrachten/stagiairs?
• Weten we ook hoe we ‘hygiënisch’ gedrag van cliënten bereiken?
• Weten we wat te doen als het misgaat (prikaccident)? Melden we ongevallen of bijna-incidenten en verbeteren we daarmee?
• Waar kunnen we terecht als het niet goed loopt of als we vragen hebben?

Ontwikkel elkaar

Hygiëne zit in kleine dingen. Om de goede gewoontes echt onder de knie te krijgen is het belangrijk dat collega’s meekijken en feedback geven. Waardeer wat goed gaat en geef suggesties wat beter kan.